ضدآفتاب و آبرسان مناسب برای پوست‌های مستعد رزاسه: راهنمای علمی و عملی (با شواهد ۲۰۲۱–۲۰۲۵)

پوست رزاسه‌دار (rosacea) یعنی پوستی که نسبت به محرک‌ها حساس‌تر است: نور خورشید، گرما، باد، محصولات شیمیایی، عطرها… از جمله این محرک‌ها هستند.

این محرک‌ها در برخورد با پوست رزاسه‌دار، قرمزی، تورم، احساس سوزش یا خارش و حتی گشادشدگی مویرگ‌ها (تلانژکتازی) را تشدید می‌کنند. بنابراین، حفاظت از پوست نه یک گزینه، بلکه ضرورت روزانه است.

برای پوست‌های مبتلا به رزاسه هدف اول محافظت پایدار در برابر نور (UV + نور مرئی) و بازسازی/تقویت سد پوستی است. ضدآفتاب‌های فیزیکی (مینرال) حاوی روی‌اکسید (zinc oxide) یا تیتانیوم‌دی‌اکساید و ترجیحاً تینت شده (حاوی اکسید آهن) برای محافظت از نور مرئی و کاهش قرمزی توصیه می‌شوند. SPF روزانه باید حداقل ۳۰ باشد و استفادهٔ مداوم و تجدید (هر دو تا چهار ساعت در صورت قرارگیری طولانی بیرون) ضروری است. برای آبرسان، فرمول‌هایی که سرامیدها، نیاسینامید، هیالورونیک اسید (غلظت متعادل) و مرطوب‌کننده‌های غیراجزای تحریک‌کننده (بدون عطر، الکل خشک‌کننده، اسانس‌های قوی، منتول و اسیدهای قوی) دارند مناسب هستند؛ هدف، کاهش التهاب و بازسازی سد پوستی است. در ادامه دلایل علمی، انتخاب‌های محصولی قابل اتکا و نحوهٔ استفادهٔ روزانه را با استناد به مطالعات و راهنمایی‌های معتبر می‌آوریم.

آنچه در ادامه می‌خوانید

چرا نور آفتاب و نور مرئی برای رزاسه مهم‌اند؟
1. انتخاب ضدآفتاب مناسب برای رزاسه: راهنمای عملی
2. فرمول و ترکیباتی که باید از آن‌ها اجتناب شوند
انتخاب آبرسان (مرطوب‌کننده) مناسب برای رزاسه
ترتیب و نحوه استفاده روزانه (روتین عملی)
محصولات پیشنهادی (نه تجویز پزشکی)
1. ضدآفتاب پیشنهادی:
2. آبرسان پیشنهادی:
جمع‌بندی و اقدامات بعدی
1. منابع علمی و مقالات معتبر

چرا نور آفتاب و نور مرئی برای رزاسه مهم‌اند؟

نور فرابنفش (UVA/UVB) یکی از معروف‌ترین محرک‌های فوران و تشدید قرمزی در رزاسه است؛ بنابراین محافظت روزانه با SPF مناسب پایهٔ درمان است. سازمان پزشکان پوست آمریکا (AAD) توصیه می‌کند افراد مبتلا به رزاسه روزانه ضدآفتاب broad-spectrum با SPF ≥30 استفاده کنند و فرمول‌هایی که کمترین احتمال تحریک را دارند (عطری، الکل‌دارِ قوی نباشد) ترجیح داده شوند.
جدیدترین پژوهش‌ها نشان داده‌اند که نور مرئی (visible light) و به‌ویژه بخش آبی-بنفش آن می‌تواند التهابات و تغییر رنگ (در برخی بیماران) را بدتر کند؛ به همین دلیل استفاده از ضدآفتاب‌های رنگی/تینت‌شده که حاوی اکسید آهن هستند می‌تواند محافظت مؤثرتری در برابر نور مرئی فراهم کند. مقالات مروری و کارآزمایی‌ها نشان می‌دهند که تینت‌های حاوی اکسید آهن، عبور نور مرئی را کاهش داده و برای کنترل قرمزی و جلوگیری از پیگمانتاسیون در پوست‌های حساس مفیدند.

انتخاب ضدآفتاب مناسب برای رزاسه: راهنمای عملی

نوع فیلتر: ضدآفتاب‌های مینرال (فیزیکی) با روی‌اکسید و/یا تیتانیوم‌دی‌اکساید اولویت دارند چون احتمال تحریک کمتر و اثر خنک‌کنندگی/بازتابی ندارند که باعث گرم شدن پوست و فلاش نشود.

مهم‌تر از نوع، پایدار بودن مصرف روزانه است.

SPF و طیف محافظت: حداقل SPF 30؛ برای زمان‌های طولانی در هوای آزاد یا نواحی با تابش قوی، SPF 50 گزینهٔ مناسب‌تری است. همیشه ضد آفتاب با broad-spectrum (محافظت در برابر UVA و UVB) را انتخاب کنید.

تینت/اکسید آهن: برای محافظت از نور مرئی و کاهش تشدید قرمزی، ضدآفتاب‌های تینت‌شده حاوی اکسید آهن بسیار مفیدند. به‌ویژه برای کسانی که رگه‌های قهوه‌ای یا دیس‌کرومی دارند.

فرمول و ترکیباتی که باید از آن‌ها اجتناب شوند

الکل‌های خشک‌کننده (denatured alcohol) در صدر محرک‌ها هستند، همچنین عطر، اسانس‌های گیاهی قوی، منتول، اسیدهای لایه‌بردار غلیظ، و بعضی نگهدارنده‌ها می‌توانند تحریک ایجاد کنند. در برچسب محصول دنبال عبارت‌هایی مثل «fragrance-free», «hypoallergenic», «for sensitive skin» باشید؛ اما به یاد داشته باشید این نوشته‌ها همیشه ضمانت مفید بودن محصول نیستند و قطعا تجربهٔ فردی مهم است.

انتخاب آبرسان (مرطوب‌کننده) مناسب برای رزاسه

هدف آبرسان: تأمین رطوبت فوری، تقویت سد لیپیدی پوست و کاهش تحریک/التهاب مزمن.

مشخصات آبرسان ایده‌آل

برای انتخاب آبرسان مناسب ئوست مستعد رزوسه بهتر است محصولانتخابی حاوی مواد زیر باشد:

سرامیدها برای بازسازی لایهٔ لیپیدی
نیاسینامید (ویتامین B3) برای کاهش التهاب و تقویت سد
هیالورونیک اسید یا گلیسرین برای جذب و نگهداری آب (در غلظت متعادل، نه تحریک‌کننده)
کلاویید یا مواد آرام‌بخش ملایم (مثل عصارهٔ کلم‌فروت یا آلوئه ورا(در صورت نداشتن حساسیت

مواردی که باید پرهیز شود

رتینول/رتینوئیدها (در فاز فعال و بدون نظارت پزشک)
اسیدهای لایه‌بردار قوی (AHA/BHA با غلظت بالا)
الکل دناتوره
اسانس‌ها و عصاره‌های تحریک‌کننده.

ترتیب و نحوه استفاده روزانه (روتین عملی)

صبح:

شست‌وشوی ملایم (فوم یا ژل بدون کف زیاد، بدون صابون قوی)
تونر/اسید ملایم فقط در صورت تجویز
آبرسان سبک (نیاسینامید/سرامید/HA)
ضدآفتاب (SPF ≥30، ترجیحاً مینرال/تینت‌شده).

ظهر (اگر برای مدت طولانی بیرون هستید):

هر ۲–۴ ساعت تجدید ضدآفتاب (یا استفاده از پوشش/کلاه/سایه)
استفاده از پودر یا استیک تینت‌شده برای تجدید سریع در صورت نیاز.

شب:

پاک‌سازی ملایم
آبرسان ترمیم‌کننده غنی‌تر (اگر پوست خیلی خشک است) یا کرم حاوی سرامیدها/نیاسینامید
داروهای تجویزی (مثل متronidazole یا آزلائیک اسید) طبق نسخهٔ پزشک.

همچنین بخوانید: درمان خانگی رزاسه

نکات تکمیلی و شواهد علمی

مطالعات مروری اخیر و مقالات بالینی بر اهمیت محافظت از نور مرئی برای کنترل برخی از علائم پوست حساس و شرایط التهابی (از جمله رزاسه و اختلالات پیگمانتاسیون) تأکید دارند؛ بنابراین تینت‌شدن ضدآفتاب‌ها با اکسید آهن، یک پیشرفت کاربردی برای بیماران رزاسه‌ای است.
انجمن‌های تخصصی پوست مانند AAD و سایت رسمی انجمن رزاسه ( National Rosacea Society ) هنوز هم روی محافظت روزانه با SPF مناسب و انتخاب فرمول‌های کم‌تحریک‌کننده پافشاری می‌کنند.
منابع محبوب و خلاصه‌های تخصصی (Curology، مقالات معتبر آرایشی-پوستی و بررسی‌های علمی) همگی موافقند که سرامیدها، نیاسینامید و مرطوب‌کننده‌های حاوی HA جزء ستون‌های مراقبت روزمره در رزاسه هستند.

محصولات پیشنهادی (نه تجویز پزشکی)

نکته: انتخاب محصول باید با آزمایش پچ، و در صورت شک یا رزاسهٔ فعال/شدید، با مشورت پزشک متخصص انجام شود.

ضدآفتاب پیشنهادی:

مینرال، SPF 30–50، تینت‌شده (حاوی zinc oxide + iron oxide)

برندهایی که در مطالعات و پیشنهادهای درماتولوژیک مطرح شده‌اند شامل La Roche-Posay Anthelios Mineral Tinted و EltaMD (که فرمول‌های تخصصی برای پوست حساس دارند).

✅ ضدآفتاب‌های ایرانی نسبتاً مناسب برای پوست رزاسه

نام محصول	میزان مناسب بودن برای پوست دارای رزاسه	توضیح علمی و نکات استفاده
لافارر مدل مخصوص پوست خشک یا حساس (بی‌رنگ)	⭐️⭐️⭐️⭐️ مناسب	فاقد الکل خشک‌کننده، جذب بالا، بافت سبک. برخی مدل‌ها کمی عصارهٔ گیاهی دارند؛ اگر پوست خیلی حساسی دارید بهتر است نسخهٔ بی‌رنگ و ساده‌تر را انتخاب کنید
نئودرم مدل Photoderm SPF 50 بی‌رنگ (پوست خشک یا حساس)	⭐️⭐️⭐️⭐️ مناسب	فرمول نرم، بدون اسانس قوی. برای پوست خشک یا حساس گزینهٔ قابل اتکاست
پریم مدل مخصوص پوست خشک یا نرمال (بی‌رنگ)	⭐️⭐️⭐️ قابل قبول	ترکیب فیلترهای شیمیایی و فیزیکی؛ در بیشتر موارد تحریک‌زا نیست، ولی در بعضی افراد رزاسه ممکنه کمی قرمزی ایجاد کنه. قبل از مصرف تست پچ کنید
آردن مدل Sensitive یا بدون رنگ SPF 30–50	⭐️⭐️⭐️ قابل قبول	در نسخه‌های جدیدتر، فاقد عطر است. اگر «fragrance-free» نوشته شده باشد، می‌توانید استفاده کنید
ام‌کیو مدل Mineral Defense یا فاقد چربی	⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️ بسیار مناسب	یکی از کم‌تحریک‌ترین ضدآفتاب‌های ایرانی؛ ترکیب مینرال + ضدآلرژی. معمولاً توسط متخصصان پوست برای پوست حساس نیز توصیه می‌شود

نکته مهم:

نسخه‌های رنگی (تینت‌دار) اگر حاوی اکسید آهن باشند، برای رزاسه بهترند چون از نور مرئی نیز محافظت می‌کنند. لافارر و ام‌کیو در بعضی مدل‌ها این ویژگی را دارند.

🚫 ضدآفتاب‌هایی که برای رزاسه توصیه نمی‌شوند

نام محصول	دلیل عدم توصیه
ضدآفتاب‌های «ضد جوش»، «Mattifying» یا «کنترل چربی شدید»	با الکل زیاد باعث خشکی، قرمزی و تحریک پوست رزاسه می‌شوند
مدل‌های حاوی عصاره‌های گیاهی قوی (نعناع، اکالیپتوس، لیمو)	محرک اعصاب سطحی پوست و تشدید قرمزی
ضدآفتاب‌های دارای رایحه یا عطر (perfume)	رایج‌ترین علت تحریک در رزاسه

آبرسان پیشنهادی:

فرمول‌های فاقد عطر با سرامید و نیاسینامید مثل La Roche-Posay Toleriane، CeraVe (محتوی سرامید/HA)، EltaMD AM Therapy (برای کسانی که نیاسینامید/HA را تحمل می‌کنند).

✅ آبرسان‌های ایرانی نسبتاً مناسب برای پوست رزاسه

نام محصول	میزان مناسب بودن برای پوست دارای رزاسه	توضیح علمی و نکات استفاده
کرم آبرسان نئودرم Hydrosense	⭐️⭐️⭐️⭐️⭐️ بسیار مناسب	حاوی هیالورونیک اسید، بدون عطر قوی، بافت سبک و آرام‌بخش. یکی از بهترین انتخاب‌های ایرانی.
کرم آبرسان ژیناژن (حاوی هیالورونیک اسید)	⭐️⭐️⭐️⭐️ مناسب	فرمول ملایم، بدون الکل خشک‌کننده، مناسب پوست مختلط تا چرب رزاسه‌ای
کرم آبرسان کامان سنسیتیو (Sensitive Pump)	⭐️⭐️⭐️ قابل قبول	ملایم و سبک، ما بعضی مدل‌ها عطر ملایم دارند؛ اگر حساسیت زیادی دارید، قبل از مصرف تست پچ کنید
لافارر آبرسان پوست خشک یا حساس	⭐️⭐️⭐️ قابل قبول	رطوبت‌دهی خوب ولی حاوی چند عصارهٔ گیاهی (ممکن است در برخی پوست‌های رزاسه تحریک‌زا باشد).
بایومارین فلوئید آبرسان	⭐️⭐️⭐️⭐️ مناسب	سبک و بدون عطر قوی؛ برای پوست مختلط یا چرب مناسب‌تراست.

🚫 آبرسان‌هایی که برای رزاسه توصیه نمی‌شوند

نام محصول	دلیل عدم توصیه
آبرسان‌های حاوی عطر یا رنگ مصنوعی	افزایش التهاب و قرمزی
رم‌های آبرسان حاوی عصارهٔ گیاهان معطر (رز، نعناع، لیمو، اسطوخودوس)	محرک پوست رزاسه
مرطوب‌کننده‌های سنگین با روغن‌های معدنی زیاد	می‌توانند منافذ را ببندند و گرگرفتگی را تشدید کنند

جمع‌بندی سریع

✅ ایمن‌ترین ترکیب ایرانی برای رزاسه:
ضدآفتاب ام‌کیو فاقد چربی یا مینرال + آبرسان نئودرم Hydrosense یا ژیناژن
⚠️ برای پوست خشک تر: می‌توانید به‌جای نئودرم از لافارر آبرسان پوست خشک استفاده کنید (با تست پچ).
⚠️برای پوست خیلی حساس: از محصولات رنگی یا معطر پرهیز کنید و حتماً تست پچ انجام دهید.

جمع‌بندی و اقدامات بعدی

اولویت‌بندی:

استفادهٔ روزانه از ضدآفتاب broad-spectrum و SPF ≥30
انتخاب آبرسان حاوی سرامید/نیاسینامید و عاری از عطر و الکل‌های خشک‌کننده
در صورت وجود حساسیت به نور مرئی یا تشدید رنگ، انتخاب تینت‌شده با اکسید آهن.

اگر رزاسه شما فعال، همراه با جوش یا ورم است یا به درمان موضعی پاسخ کم می‌دهد، حتماً با یک متخصص پوست مشورت کنید تا درمان پزشکی (مثل آنتی‌بیوتیک‌های موضعی یا سیستمیک، آزلائیک اسید، یا درمان‌های لیزری/نور‌درمانی) بررسی شود.